In de ovalen vijver staan groepjes naakte jonge vrouwen met op hun hoofden lepelaars, zwarte kraaien, rode appels en een pauw. Om de vijver trekt een grote stoet naakte jonge mannen in het rond, elke man op een rijdier; paard, beer, eekhoorn, dromedaris, panter en vele anderen. Achter dit tafereel ligt een meer waaruit, als kastelen, vreemdsoortige bouwsels oprijzen, bevolkt door mensen en dieren. Op de voorgrond staan naakte mannen en vrouwen in vreemde taferelen en merkwaardige houdingen bij elkaar, omgeven met vogels, vruchten, vissen en andere schepsels. Deze tuin der lusten toont de mens die zich overgeeft aan al zijn vleselijke lusten.
De tuin is het middenpaneel van een drieluik. Het linker paneel verbeeldt het aards paradijs. Het is een idyllisch landschap met een Christusfiguur die Eva tot leven wekt en Adam die zittend toekijkt. In het water, op het land en in de lucht zwemmen, kruipen en vliegen kleurrijke fantastische dieren. Het rechterpaneel toont de ‘muzikale hel’. Hier worden, in een lugubere omgeving, de zondige mensen op ingenieuze, fantastische manieren vreselijk gestraft. Bij gesloten luiken tonen de achterpanelen een grote bol. Het is de hemelbol met daarbinnen, op een plat vlak, de aarde. Het is de derde dag van de schepping. De aarde is nog onbewerkt en zonder dieren. Er groeien vreemde stekelige planten en in de lucht pakken zich donkere wolken samen.
We zien dit weergaloze schilderij in het Prado in Madrid. Het hangt in de drukste zaal van het museum, te midden van een grote collectie met werken van Jeroen Bosch. Deze beroemde laatmiddeleeuwse schilder werd geboren, leefde en stierf in ons eigen Den Bosch. Op weg naar Marokko maken we speciaal een tussenstop in Madrid om dit schilderij en deze collectie te bekijken. Met de fresco’s van Michelangelo in de Sixtijnse Kapel in Rome, vind ik de Tuin der lusten tot de hoogtepunten van de westerse kunst behoren. Van de persoon Jeroen Bosch is zeer weinig bekend en hij blijft even mysterieus als zijn schilderijen. Die zijn echter zo rijk aan beelden en fantastische taferelen, dat ieder er het zijn in kan zien.
