In de enorme zaal dragen honderden ranke pilaren het uitgestrekte dak. De dubbele hoefijzervormige bogen op de pilaren geven de grote ruimte een speelse lichtheid. Dat wordt nog versterkt door het blokvormige roodwitpatroon van de bogen. Ik loop vol bewondering door de Mesquita in Cordoba. Deze moskee werd in het jaar 780 gesticht door Abd el-Rahman I en in vier fasen uitgebouwd tot de grootste moskee in het tiende-eeuws Europa, met plaats voor 20.000 gelovigen. De architectonische vondst van de dubbele bogen was het gevolg van de relatief korte pilaren. Die waren toevallig beschikbaar uit de ruïnes van de Romeinse tempel en amfitheater in de stad. De dubbele hoefijzerbogen maakten een hoger plafond mogelijk.

Ik geniet van de betovering van de ruimte en loop tussen “ontelbare pilaren als rijen palmbomen in de oasen van Syrië”. Na enige tijd wordt mijn aandacht getrokken naar het licht in het centrale deel van de ruimte. Hier wijkt de zuilengalerij en het plafond en ik sta plotseling in een kathedraal met altaar, koorbanken en een groot orgel in de stijl van de Renaissance. De kerk rijst als het ware op uit de zuilengalerij en heeft een kruisvormig gat geslagen in het grondplan van het islamitische gebedshuis. Toen in 1236 Cordoba door de katholieken werd veroverd veranderde de Mesquita in een katholieke kerk. Maar pas in 1523 gaf Karel V toestemming om het gebouw tot kathedraal om te bouwen. Toen hij later de werkzaamheden zag moet hij hebben gezegd: “U hebt iets gebouwd dat u overal had kunnen bouwen, maar u hebt iets verwoest dat uniek was in de wereld”.

De Mesquita ademt nog steeds de sfeer van een moskee. De mihrab, of gebedsnis, het belangrijkste deel van een islamitisch gebedshuis, is nog in volle luister aanwezig. Het wijst de gelovigen de gebedsrichting aan. De wanden van de nis zijn bedekt met sierlijk pleisterwerk. De koepel is gedecoreerd met meerkleurige plantenmotieven en Koranteksten in goud, blauw en groen. In 2010 vond hier een incident plaats. Enkele islamitische deelnemers aan een groepsexcursie gingen hier bidden. Toen bewakers hen maanden om op te staan en door te lopen kwam het tot een handgemeen, waarbij twee bewakers gewond raakten. Sinds 2000 voeren Spaanse moslims een campagne om de Mesquita als gebedsruimte te mogen gebruiken. Verzoeken van de Islamitische Raad van Spanje aan het Vaticaan worden keer op keer afgewezen.

De ‘Heilige’ grond langs de Guadalquivir in Cordoba heeft een bewogen geschiedenis. Het draagt de zichtbare tekenen van een lange religieuze ontwikkeling. 2000 jaar geleden bouwden de Romeinen er een tempel. Op de fundamenten daarvan richtten Visigotische koningen een kerk op. De Moorse overheersers gebruikten eerst een deel en later de hele kerk voor hun diensten. Tot zij de kerk afbraken een moskee bouwden en die in vier termijnen uitbouwden. De katholieke veroveraars namen eerst de moskee als kerk in gebruik. Later bouwden zij er een kathedraal in naar eigen smaak, maar met respect voor de Moorse kunst en architectuur. En nu, in de eenentwintigste eeuw kloppen moslims weer aan de poort om het gebouw als gebedshuis te mogen gebruiken.